Görüntü yasağının bilançosu: Onlarca gazeteci polis şiddetine maruz kaldı
1 Mayıs 2021’den hemen önce Emniyet Genel Müdürlüğü’nün yayımladığı genelge ile Türkiye genelinde toplumsal olaylar sırasında görevli polislerin ve sivillerin görüntüsünün alınması yasaklanmıştı. Basın örgütlerinin tespitlerine göre 10 Mayıs 2022’ye kadar yürürlükte kalan genelge ile onlarca gazeteci polis şiddetine ve engellemesine maruz kaldı.
EKİN ULUĞ
Emniyet Genel Müdürü Mehmet Aktaş’ın imzasını taşıyan genelgede polisin görev yaparken görüntüsünün alınmasına yönelik yasak “Tüm vatandaşlarımız açısından özel hayatın gizliliği ve kişisel veri ihlalinin söz konusu olduğu bu tarz durumlarla, genel kolluk personelimiz de sıklıkla karşılaşmaktadır. Bazen görevin yapılmasını engelleyecek boyuta ulaşan bu ihlaller, zaman zaman personelimizin veya vatandaşlarımızın kişilik haklarına veya güvenliğine zarar verir şekilde çeşitli dijital platformlarda yayımlanmaktadır. Yayınlanan hu tür görüntüler olayı her zaman tüm yönleriyle yansıtmayabilmektedir. Bu durum personelimizi etkilediği kadar teşkilatımız açısından da kamuoyunda yanlış değerlendirmelere sebebiyet vermektedir” ifadeleriyle gerekçelendirilmişti.
Çağdaş Hukukçular Derneği İstanbul Şubesi’nin ulaştığı genelge, derneğin sosyal medya hesaplarında ifşa edildikten sonra büyük tartışma yarattı. Polisin görüntüsünün alınması halinde engelleme ve adli işlem yapılmasını isteyen genelgede “Personelimizin görevini ifa ederken bu tür ses ve görüntü alınmasına tevessül edecek davranışlara fırsat vermemeleri, eylemin veya durumun niteliğine göre kayıt yapan kişileri engellemeleri, kanuni şartları oluştuğunda adli işlem yapmaları gerektiği hususlarında tüm personelimizin bilgilendirilmesini önemle rica ederim” ifadeleri polisin görev sınırları dışına çıktığında, görevi kötüye kullandığında, orantısız şiddet kullandığında veya işkence ettiğinde korunmaya çalışıldığı yorumlarına sebep oldu.
Basın özgürlüğü tartışmalarını da beraberinde getiren genelge, pek çok itiraza rağmen 10 Mayıs 2022 tarihine kadar yürürlükte kaldı ve 2021 ve 2022 1 Mayıs’ları boyunca polisin pek çok engellemesine ve yasağına zemin oluşturdu. Türkiye Gazeteciler Sendikası, Cumhuriyet Halk Partisi, barolar ve sivil toplum örgütlerinin Danıştay’da açtığı dava sonucu genelgenin yürütmesi 10 Mayıs 2022’de kesin olarak durduruldu.
50’den fazla gazeteci hak ihlaline uğradı
Dicle Fırat Gazeteciler Derneği’nin verilerine göre genelge yürürlükte kaldığı süre boyunca 101 defa gazetecilerin görüntü almasının ve haber takibinin engellenmesi, haber takibi yaptığı alandan uzaklaştırılması, darp edilmesi, gözaltına alınması ve fiili gözaltı uygulamasına gerekçe oluşturdu.
Türkiye Gazeteciler Sendikası’nın 3 Mayıs’ta yayımladığı Basın Özgürlüğü Raporu’na göre ise 2021-2022 dönemi boyunca gazetecilere yönelik gerçekleşen toplam 57 saldırının 40’ı gazetecinin haber takip ettiği sırada gerçekleşti.
Bianet’in Medya Gözlem Veritabanı’na göre ise bahsedilen dönemde gazetecilere yönelik haber takibini engelleme, alandan uzaklaştırma, darp, haber takibi sırasında basın kartına el koyma, fotoğraf makinesine el koyma veya kırma gibi toplam 54 olay yaşandı.