Gazeteci Davalarında Hukuki Dayanaklar Neler?
2022 Yılı Ocak ile Mayıs Ayları Arasında İncelenen 80 Davada Gazeteciler 7 Farklı Hukuki Dayanak ile Yargılandı
2022 yılının Ocak-Mayıs ayları arasında medyagozlemveritabani.org ’un verilerine göre incelenen 80 davaya göre gazeteciler Türk Ceza Kanunu, Terörle Mücadele Kanunu, Türk Medeni Kanunu, Basın Kanunu ve Diğer Kanunlar olarak ele alınan Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu, Sermaye Piyasası Kanunu ve Mit Kanunu ile yargılandı.
İncelenen 80 davada birçok gazetecinin birden fazla suçlama ile hakim karşısına çıktığı görülmekte. Dosya kapsamında birleştiren suçlamalar bir yana gazetecinin birden fazla davasının olduğu örnekler de mevcut.
Ocak ile Mayıs ayları arasında 80 gazeteciye yönelik suçlamaları, 12 gazeteciye açılan soruşturmaları, gözaltına alınan, tehdit ve taciz edilen, saldırıya uğrayan gazetecilerin durumunu inceledik.
ELİF ATAYSIN
44 Gazeteci Türk Ceza Kanunu Maddelerince Yargılanıyor
Yargılanan 44 gazeteciden 9’u “örgüt üyeliği”,1 gazeteci ise “örgüt üyeliği ve propaganda” suçlamasından dolayı yargılandı. 4 gazeteci için beraat kararı verilirken örgüt üyeliği ve propaganda suçlamasıyla yargılanan gazetecinin örgüt üyeliğinden beraatine propagandadan ise hapis cezası verildi, hükmün açıklanması geriye bırakıldı. Aralarından bir gazetecinin hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine hükmedildi.
Öte yandan 9 gazeteci “cumhurbaşkanına hakaret” ten yargılanırken, bunların arasındaki 2 gazeteci ayrıca “kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret” ve “Türkiye Cumhuriyeti hükümetini yargı organlarını ve devletin emniyet teşkilatını aşağılama” suçundan yargılanıyor.
7 gazeteci “hakaret”, 5 gazeteci “kamu görevlisine hakaret”,1 gazeteci “kamu görevlisine direnme”, 3 gazeteci “kişisel verileri hukuka aykırı olarak ele geçirmek veya yaymak”, 1 gazeteci “örgüte bilerek ve isteyerek yardım”, 1 gazeteci “suçu ve suçluyu övmek”, 2 gazeteci “Türkiye Cumhuriyetini, devletin emniyet organlarını, hükümeti aşağılama”, 1 gazeteci “örgüt yöneticiliği” suçlamasıyla yargılanıyor. 4 gazeteci için ise tazminat davası açılmış durumda.
Türk Ceza Kanunu bağlamında değerlendirilen 44 davanın örgüt üyeliği ve propaganda suçlamasıyla yargılanan gazeteciler de dahil 9’unda beraat kararı verildi. 1 gazeteciye yönelik açılan tazminat davasında mahkeme, manevi tazminat koşullarının oluşmadığını belirterek davanın reddine karar verdi. 3 gazeteci için hapis cezası verildi. 1 gazeteci için tazminat cezası ödemesine hükmedildi. 1 gazeteci adli para cezasına çarptırıldı. Geriye kalan 29 dava ise ileri tarihe ertelendi.
16 Gazeteci Diğer Kanunlar Kategorisinde Duruşma Salonundaydı
5 gazeteci “Sermaye Piyasası Kanununa muhalefet” ten yargılandı. Aralarından 3 gazeteci sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek yargılamaya dahil edildi. 3 gazeteci “istihbarat faaliyeti ile ilgili bilgi ve belgeleri elde etmek ele geçirilmesine sebebiyet vermek ve ifşa etmek”, 8 gazeteci ise “2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Kanununa muhalefet” ten hakim karşısına çıktı.
Sermaye Piyasası Kanununa muhalefetten yargılanan 5 gazeteci ve Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanununa muhalefet etmekten yargılanan 2 gazeteci için beraat kararı verildi. İstihbarat faaliyetleri ile ilgili bilgi ve belgeleri elde etmek, ele geçirilmesine sebebiyet vermek ve ifşa etmek ile yargılanan 3 gazeteci de denetimli serbestlik kararı ile tahliye edildi.
Terörle Mücadele Kanunundan 12 Gazeteci Hakim Karşısına Çıktı
Terörle Mücadele Kanunu kapsamında yargılanan 12 gazeteciden 11 gazeteci “örgüt propagandası yapmak”, 1 gazeteci ise “terörle mücadelede görev almış kişileri hedef göstermek” suçundan yargılandı. 6 gazeteci sosyal medya paylaşımları 1 gazeteci köşe yazısı, 5 gazetecinin ise yayınladıkları haberler gerekçe gösterildi.
5 gazeteci için duruşma ileri tarihe ertelenirken, 3 gazeteci için beraat kararı verildi. 2 gazetecinin yargılandığı davalar Yargıtay’a taşındı.1 gazetecinin adli para cezası ödemesine 1 gazetecinin hapis cezasına çarptırılmasına karar verildi.
Türk Medeni Kanunundan 7 Gazeteci Yargılandı
Bu arada 7 gazeteci ise Türk Medeni Kanunu madde 25’ten yargılanıyor. Tazminat davası olarak kayda geçen davalarda, kişilik hakkının zedelenmesi, ticari itibar kaybına sebep olması gibi suçlamalar yer alıyor.
Bir başka gazeteci ise 5187 Sayılı Basın Kanunu 21/C İle Duruşma Salonundaydı. Bu gazeteciye yöneltilen suçlama, “18 yaşından küçük olan suç faili veya mağdurlarının kimliklerini açıklayacak ya da tanınmalarına yol açacak şekilde yayın yapmak” olarak belirtildi. Mahkeme, gazetecinin isnat edilen suçu işlediğinin sabit olduğuna kanaat getirerek adli para cezası ile cezalandırılmasına hükmetti.
Kitapta Geçen İfadeler, Haber İçeriği, Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe Gösterilerek 12 Gazeteci Hakkında Soruşturma Başlatıldı
12 gazeteciye toplamda açılan 14 soruşturma kapsamında 7 gazetecinin yayınladığı haberler, 3 gazetecinin sosyal medya paylaşımları, 2 gazeteci için de kitapta geçen ifadeler gerekçe gösteriliyor. Suçlamalar arasında ise “örgüt propagandası yapmak”, “hakaret”, “kişisel verileri hukuka aykırı olarak ele geçirmek ve yaymak”, “halkı kin ve düşmanlığa tahrik”, “terörle mücadelede görev almış kişileri hedef göstermek” iddiaları yer alıyor.
3 gazetecinin soruşturmasında takipsizlik kararı verildi.
Silahlı saldırıda hayatını kaybeden Yayın Organı Sahibi Güngör Arslan hakkında başlatılan soruşturma ise kamu davasına dönüştü.
39 gazeteci için ise basın faaliyeti kapsamında gözaltılar, saldırılar, tehdit ve taciz mevcut.
21 gazeteci gazetecilik faaliyeti sırasında gözaltına alındı. 18’i serbest bırakıldı, diğer 3 gazeteci hakkında bilgi verilmedi.
12 gazeteci tehdit edildi,
4 gazete saldırıya uğradı,
1 gazeteci polis şiddetine maruz kaldı,
1 gazeteci taciz edildiğini duyurdu.