Gazeteci yargılamalarına Van’dan bakış: Kim hangi gerekçeyle yargılanıyor?

Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği’nin (MLSA) verilerine göre Aralık 2021 tarihi itibariyle 57 gazeteci veya basın çalışanı tutuklu, onlarcası ise yargılanmaya devam ediyor. Gazetecilere dönük yargılamaların yoğun olduğu kentlerden biri de Van. Kentteki birçok gazeteci veya basın çalışanı farklı gerekçelerle yargılanmaya devam ediyor. 

Van’da 2016 yılından beri devam eden eylem ve etkinlik yasakları 15 günde bir zincirleme şekilde uzatılıyor. Valilik, altıncı yılına yaklaşan yasak kararında “yaşanması muhtemel olayların önüne geçmek”, “vatandaşın can ve mal güvenliğini sağlamak”, “milli güvenlik”, “kamu sağlığı” gibi gerekçeler sıralıyor ve bu kapsamda kentte yapılacak olan her türlü gösteri, yürüyüş, miting, toplantı, çadır kurma, oturma eylemi gibi etkinlikleri yasaklıyor.

Söz konusu yasaklar, siyasi parti ve sivil toplum kuruluşlarının sokağa çıkmasını engellediği gibi gazetecilik yapmayı da zorlaştırıyor. Yasaklar gerekçe gösterilerek görüntü alması engellenen, darp edilen gazeteciler, yasaklara uymadıkları gerekçesiyle aynı zamanda yargılanıyor. 

ŞENOL BALI

Kentte 2016 yılından bu yana eylem ve etkinlik yasakları devam ediyor (Fotoğraf: MA) 

Mayıs 2021- Mayıs 2022 tarihleri arasındaki bir yıllık süreçte Van’da birçok gazeteci gazetecilik faaliyetinden dolayı yargılanmaya devam etti. 

Hakkında iki ayrı dava açılan eski Dicle Haber Ajansı (DİHA) muhabiri Selman Keleş,  gazeteciler Rojda Oğuz, Ruşen  Takva, Oktay Candemir, gazete dağıtıcıları Mikail Tunçdemir ile Ferhat Duman ve iki yurttaşın helikopterden atılması olayını haberleştirdikleri için haklarında dava açılan Mezopotamya Ajansı (MA) muhabirleri Adnan Bilen, Cemil Uğur, Zeynep Turgut ile Jinnews muhabiri Şehriban Abi ile gazeteci Nazan Sala bu süreçte yargılanan gazeteciler oldu. 

Gazetecilere istinat edilen suçların başında ‘’Örgüt üyeliği’’ ve “Örgüt propagandası’’ geliyor. Yine “2911 sayılı Gösteri ve Yürüyüş Kanunu’na muhalefet” de dikkat çeken bir başka suçlama oldu. 

Gazeteci Keleş iki ayrı davadan yargılanıyor 

Eski DİHA muhabiri Selman Keleş, “örgüt üyeliği” ile “2911 sayılı Gösteri ve Yürüyüş Kanunu’na muhalefet” ve “terör örgütü propagandası yapmak” suçlamalarıyla iki ayrı davadan yargılanıyor. “Örgüt üyeliği” suçlamasıyla Van 5. Ağır Ceza Mahkemesi’nde, “2911 sayılı Gösteri ve Yürüyüş Kanunu’na muhalefet” ve “terör örgütü propagandası yapmak” iddiasıyla Van 4. Ağır Ceza Mahkemesinde devam eden davalarda Keleş hakkında yakalama kararı bulunuyor. 

Oktay Candemir beraat etti 

Serbest gazeteci Oktay Candemir, sosyal medya hesaplarında yaptığı paylaşımlar nedeniyle hakkında 2021 yılında “örgüt propagandası” suçlamasıyla açılan davadan beraat etti. Van 5. Ağır Ceza Mahkemesi, Candemir’e isnat edilen suçun yasal unsurları oluşmadığı gerekçesiyle yargılamanın 18 Kasım 2021 tarihinde görülen üçüncü duruşmasında Candemir hakkında beraat kararı verdi.

Ruşen Takva da beraat etti

Yine serbest gazeteci Ruşen Takva, hakkında kentteki bir yürüyüşü takip ettiği gerekçesiyle “silahlı terör örgütü üyeliği” suçlaması ile açılan davanın 12 Ekim 2021 tarihinde görülen karar duruşmasında beraat etti.

Van 2. Ağır Ceza Mahkemesi, “suçun yasal unsurlarının oluşmadığı gerekçesiyle” Takva’nın tüm suçlardan beraatine karar verdi. Takva hakkında, altı yıla yakın bir süredir eylem ve etkinliklerin yasak olduğu Van’da 8 Ocak 2021 tarihinde düzenlenmek istenen bir basın açıklaması ve yürüyüşü takip ettiği için açılan davanın iddianamesinde Takva’nın, “yürüyüşü düzenleyen ve yöneten konumunda olduğu” ve “uyarılara rağmen yasal olmayan gösteri ve yürüyüşe devam ettiği” iddia edilmiş ve hakkında 9 yıldan 18 yıla kadar hapis cezası talep edilmişti. 

Beraat edilen bir başka gazeteci ise Dindar Karataş oldu 

Gazeteci Dindar Karataş, “örgüt üyeliği” suçlamasıyla Erzurum 3. Ağır Ceza Mahkemesinde yargılandığı davanın duruşmalarına Van 4. Ağır Ceza Mahkemesi’nden katıldı. Davanın, 17 Kasım 2021 tarihinde görülen dördüncü duruşmasında mahkeme, suçun işlendiğine dair yeterli delil bulunmadığı gerekçesiyle Karataş’ın beraatine karar verdi.

Karataş 24 Kasım 2020 tarihinde Van’da gözaltına alınmış, soruşturmanın yürütüldüğü Erzurum’a götürüldükten sonra 26 Kasım 2020 tarihinde “silahlı örgüt üyeliği” suçlamasıyla tutuklanmış ve 9 Şubat 2021 tarihinde görülen ilk duruşmada tahliye edilmişti.

Rojda Oğuz yargılanmaya devam ediyor 

Gazeteci Rojda Oğuz’un “terör örgütü üyeliği” ve “terör örgütü propagandası yapmak” suçlamalarıyla yargılandığı dava ise görülmeye devam ediyor. 21 Nisan 2022 tarihinde görülen davanın 6. duruşmasında mütalaasını açıklayan savcılık Oğuz’un “üyelik” suçlamasından beraatini, “propaganda” suçlamasından ise cezalandırılmasını talep etti.

Oğuz, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi öğrencileri tarafından farklı tarihlerde düzenlenen protesto yürüyüşlerine katıldığı gerekçesiyle 8 Ocak 2016 tarihinde gerçekleştirilen operasyonda gözaltına alınmış ve dört aylık tutukluluk süresinin ardından serbest bırakılmıştı. Van 4. Ağır Ceza Mahkemesi’nde süren yargılamada Oğuz hakkında, “silahlı terör örgütüne üye olmak” ve “terör örgütü propagandası yapmak” suçlamaları yöneltiliyor. Duruşmanın karar duruşması ise 16 Eylül 2022 tarihinde görülecek. 

Gazete dağıtıcıları Tunçdemir ve Duman uzun süredir yargılanıyor 

Van’da gazete dağıtıcıları Mikail Tunçdemir ve Ferhat Duman’ın “terör örgütüne bilerek ve isteyerek yardım etmek” ve “örgüt propagandası” suçlamalarıyla yargılandığı dava 4 yıla yakın bir süredir devam ediyor. Van 5. Ağır Ceza Mahkemesi’nde devam eden yargılamanın son birkaç duruşması dosyadaki eksik hususların giderilmesi gerekçesiyle erteleniyor. Gazete dağıtıcıları, Van’da 2018 yılında Özgürlükçü Demokrasi ve Azadiya Welat gazetelerini dağıtırken gözaltına alınmış ve dağıttıkları gazetelerde yer alan haberler ve fotoğraflar gerekçesiyle “terör örgütü propagandası yapmak” ve “terör örgütüne bilerek ve isteyerek yardım etmek” ile suçlamalarıyla haklarında dava açılmıştı. 

Helikopter Davası’nda yargılanan gazeteciler beraat etti 

Van’ın Çatak ilçesinde Osman Şiban ve Servet Turgut’un işkenceye maruz bırakıldığını haberleştirdikleri için kamuoyunda “Helikopter işkencesi davası” olarak bilinen davada yargılanan Mezopotamya Ajansı (MA) muhabirleri Adnan Bilen, Cemil Uğur, Zeynep Durgut, Jinnews muhabiri Şehriban Abi ve serbest gazeteci Nazan Sala, 6 Ocak 2022 tarihinde görülen karar duruşmasında “silahlı örgüt üyeliği” suçlamasından beraat etti. 

Hakkında ek iddianame hazırlanan ve ana iddianamede kendisine ayrıca “terör örgütü propagandası yapmak” suçlaması da yöneltilen Sala’ya ise bu suçlamadan 1 yıl 3 ay hapis cezası verildi. Dördü tutuklu beş gazeteci 176 gün tutuklu kaldıktan sonra davanın ikinci duruşmasında tahliye edilmişti. Gazetecilerin tutuklanmasına gerekçe gösterilen bu yargılanma kamuoyunda büyük tepki toplamıştı. 

6 Ekim 2021 sabahı Mezopotamya Ajansı’nın Van Bürosu ile aralarında Jinnews muhabirlerinin de bulunduğu birçok gazetecinin evine düzenlenen baskınlarda MA muhabirleri Adnan Bilen, Cemil Uğur, Zeynep Turgut ile Jinnews muhabiri Şehriban Abi ve Nazan Sala gözaltına alınmıştı. Gazeteciler dört günlük gözaltı sürecinin ardından “örgüt üyeliği” iddiası ile sevk edildikleri sulh ceza hakimliğince tutuklanmıştı. 

176 gün tutuklu bulunduktan sonra tahliye edilen ve devamında beraat eden gazeteciler Adnan Bilen, Nazan Sala, Şehriban Abi ve Cemil Uğur (Fotoğraf: MSLA) 

Türfent ve Ataman Van’da tutuklu olan diğer gazetecilerden 

Kentteki mesleki faaliyetlerinden dolayı yargılanan gazetecilerin yanı sıra farklı tarihlerde farklı gerekçelerle hakkında hapis cezası verilen gazeteciler Nedim Türfent ve Ziya Ataman ise Van’da tutuklu bulunan gazeteciler. 

Türfent , 12 Mayıs 2016 tarihinden beri Van Cezaevinde tutuklu bulunuyor ve  “silahlı terör örgütü üyesi olmak” suçlamasından aldığı ceza 2019 yılında Yargıtay tarafından onanmıştı. Kapatılan Dicle Haber Ajansı (DİHA) muhabiri Ziya Ataman ise Nisan 2016’dan beri Van Cezaevinde bulunuyor. Ataman, Şırnak’ın Beytüşşebap ilçesinde 2015’te meydana gelen çatışmayla ilgili olarak yargılanıyor.